แนวทางปฏิบัติสำหรับการเขียนรายงานวิจัยทางคลินิก Guidelines for clinical research paper writing

วันนี้จะขอเขียนเรื่อง Guideline สำหรับการเขียนเปเปอร์ละกันนะครับ

ปกติแล้วการเขียนเปเปอร์ทางงานวิจัย แรกเริ่มเดิมทีก็ไม่ได้มีแนวทางการเขียนอะไรเป็นพิเศษ ใครอยากเขียนรายงานอย่างไรก็เขียนไป แต่ช่วงตั้งแต่หลังปี 2000 เป็นต้นมา เนื่องด้วยความที่โลกสื่อสารกันง่ายขึ้น มีการรายงานผลของการวิจัยไปยังหลายประเทศมากขึ้น และมีจำนวน Journal มากขึ้น ทำให้มีคนเสนอว่า เราควรรายงานผลการวิจัยให้มันตรงๆ กันเสียบ้าง เพื่อผู้อ่านจะได้ทำความเข้าใจกับงานวิจัยได้ง่ายขึ้น (เช่นไม่ใช่ว่า เปเปอร์นี้ไม่เขียนว่าวิเคราะห์แบบ intention to treat เลยบอกไม่ได้ว่าตกลงมีหรือไม่มี หรือมีการ Blinding คนวิจัยหรือไม่ เป็นต้น)

นี่ก็เลยเป็นที่มาของ Guildeline ต่างๆ ซึ่งส่วนใหญ่ทำออกมาในรูปแบบของ Checklist เป็นข้อๆ ครับ เพื่อให้ง่ายต่อการอ่าน และส่วนใหญ่นอกจากตัว Checklist แล้ว ทีมผู้สร้างเขาก็มักจะแนบเปเปอร์ที่เป็นการอธิบายในรายละเอียดเอาไว้ด้วย (ส่วนใหญ่เรียกว่า Explanation and Elaboration)

ผมเลยลองสรุปมาให้ดูครับว่า มี Guideline อะไรบ้าง


อย่างแรกคืองานวิจัยแบบ Observational Study

การรายงานผลการวิจัย (การเขียนเปเปอร์ส่งตีพิมพ์น่ะนะ) ของ Observational Study นี้จะอิงตาม STROBE Statement ครับ ซึ่งฉบับล่าสุดอยู่ที่ปี 2007 ตัว checklist มีอยู่ 22 ข้อ ทางทีมเขารวบรวมไว้ที่นี่ครับ และมีแบ่งด้วยครับว่าเป็นสำหรับ cohort, case-control หรือ cross-sectional study ด้วยครับ

แต่สำหรับงานวิจัยที่เป็น Diagnostic Study (พวกที่หา sensitivity, specificity, ... น่ะครับ) ก็มี checklist พิเศษชื่อว่า STARD Statement โดยเป็นของปี 2003 มีอยู่ด้วยกัน 25 ข้อ หาได้จากลิงค์นี้ครับ นอกจาก checklist นี้แล้วเขายังทำวิธีการเขียน Flow diagram ไว้ด้วย (ลองดูในเว็บไซต์ครับ) อัพเดต ตอนนี้มีของปี 2015 แล้วครับ

อย่างถัดมาคืองานวิจัยแบบ Experimental Study (เช่นพวก RCT)

สำหรับงานวิจัยแบบนี้ มีคนแนะนำวิธีการเขียน "Protocol" ก่อนที่จะเริ่มงานวิจัยด้วยครับ โดยแนวทางได้เขียนอยู่ใน SPIRIT Statement ที่เพิ่งตีพิมพ์ไปปี 2013 ทั้งหมดมี 33 ข้อ (เยอะเหมือนกัน) หาได้จากเว็บไซต์นี้นะครับ

และที่สำคัญคือการเขียนรายงานผลของงานวิจัย ได้มีแนวทางของ CONSORT Statement ซึ่งทุกคนน่าจะพอเคยได้ยินกันมาบ้างนะครับ เพราะเวลา Trial ใหญ่ๆ จะได้ลงตีพิมพ์ในวารสารดังๆ เขาก็ต้องทำตามแนวทางนี้กันหมด ฉบับล่าสุดของ CONSORT คือของปี 2010 (ของเก่ามีของปี 2001 แต่ให้เลิกใช้แล้ว) หาได้จากที่นี่ครับ มีทั้งหมด 25 ข้อให้ปฏิบัติตาม รวมทั้งมี Flow Diagram ด้วย

อย่างสุดท้ายก็คือการเขียนงานวิจัยแบบ Systematic Review/Meta-anlysis ครับ

ซึ่งรายงานที่นิยมเขียนตามก็คือแนวทางของ PRISMA Statement ฉบับล่าสุดเป็นของปี 2009 มีทั้งหมดด้วยกัน 27 ข้อ สามารถหาได้จากเว็บไซต์ของ PRISMA ครับ

ผมลองทำสรุปมาเป็นตารางดูครับ และทำ collection ไว้ใน PubMed เผื่อใครจะเอาไป Cite นะครับ ยังไงใครมีแนวโน้มจะต้องเขียนงานวิจัย ก็ขอให้ปฏิบัติตามแนวทางนี้นะครับ ส่วนใหญ่ถ้าต้อง submit journal ก็อาจจะต้อง submit ว่าเราทำตาม guideline ต่างๆ เหล่านี้หรือไม่ด้วยครับ

Process	Guideline Short Name	Guideline Full Name	Latest year of update	Citation	Website
Reporting observational studies	STROBE Statement	Strengthening the reporting of observational studies in epidemiology	2007	von Elm E, Altman DG, Egger M, Pocock SJ, Gøtzsche PC, Vandenbroucke JP; STROBE Initiative. The Strengthening the Reporting of Observational Studies in Epidemiology (STROBE) statement: guidelines for reporting observational studies. Ann Intern Med. 2007 Oct 16;147(8):573-7. Erratum in: Ann Intern Med. 2008 Jan 15;148(2):168. PMID: 17938396	http://www.strobe-statement.org/
Reporting diagnostic accuracy studies	STARD Statement	STAndards for the Reporting of Diagnostic accuracy studies	2015	BMJ 2015;351:h5527	http://www.stard-statement.org/
Writing an experimental research protocol	SPIRIT Statement	Standard Protocol Items: Recommendations for Intervention Trials	2013	Chan A-W, Tetzlaff JM, Altman DG, Laupacis A, Gøtzsche PC, Krleža-Jerić K, Hróbjartsson A, Mann H, Dickersin K, Berlin J, Doré C, Parulekar W, Summerskill W, Groves T, Schulz K, Sox H, Rockhold FW, Rennie D, Moher D. SPIRIT 2013 Statement: Defining standard protocol items for clinical trials. Ann Intern Med 2013;158:200-207.	http://www.spirit-statement.org/
Reporting experimental studies	CONSORT Statement	Consolidated Standards of Reporting Trials	2010	Schulz KF, Altman DG, Moher D, for the CONSORT Group. CONSORT 2010 Statement: updated guidelines for reporting parallel group randomised trials. Ann Intern Med. 2010;152(11):726-732.	http://www.consort-statement.org/
Reporting systematic reviews and meta-analyses	PRISMA Statement	Transparent Reporting of Systematic Reviews and Meta-analyses	2009	Moher D, Liberati A, Tetzlaff J, Altman DG, The PRISMA Group (2009). Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses: The PRISMA Statement. Ann Intern Med, 151(4);	http://www.prisma-statement.org/
Writing systematic reviews and meta-analyses protocol	PRISMA-P Statement	Preferred Reporting Items for Systematic Review and Meta-Analysis Protocols	2015	David Moher, Larissa Shamseer, Mike Clarke, Davina Ghersi, Alessandro Liberati, Mark Petticrew, Paul Shekelle and Lesley A Stewart      Systematic Reviews 2015, 4:1	http://www.systematicreviewsjournal.com/content/4/1/1/abstract